The Journal of Accounting and Finance

Abstract

İşletmelerin karşılıklı etkileşim sürdürdüğü muhasebe mesleği yaşanan gelişmeler sonucu dijital muhasebe sürecine girmiştir. Dijital muhasebe süreci ise meslek mensuplarının elektronik uygulamalara direnç göstermeksizin uyum sağlamasını gerekli kılmıştır. Ancak mükellef sayısı ve elektronik fatura uygulamasına kayıtlı kullanıcılar sayısı dikkate alındığında; meslek mensuplarının ülkemizde 2010 yılında Elektronik Fatura uygulamasıyla hayata geçen elektronik uygulamalara direnç gösterdiği anlaşılmaktadır. Oluşan direncin kırılması ve uygulamada yeterlilik düzeylerinin artması noktalarında meslek mensuplarının staj dönemi süresince aldıkları “Bilgi Teknolojileri” konulu mesleki eğitimlerin önemli olduğu düşünülmektedir.Bilgi teknolojileri meslek mensuplarına sunduğu fırsatlar dışında tehdit unsuru da barındırmaktadır. Bilgi teknolojileri kullanıcılara; rekabet ve fırsat eşitliği, kontrol mekanizması, uzun vadede maliyet avantajı ve esnek çalışma fırsatları sunmaktadır. Bilgi teknolojileri sunduğu fırsatların yanında teknik hatalar, planlanmış eylemler ve insan kaynaklı riskler gibi önemli risk unsurları da taşımaktadır. Bu nedenle bilgi teknolojilerinin fırsat ve riskleri konusunda farkındalık düzeyinin artırılması için ruhsatlandırma öncesi sunulan diğer derslere oranla bilgi teknolojileri risk ve fırsatları konusuna daha fazla dikkat çekilmesi gerektiği düşünülmektedir.Uluslararası Eğitim Uygulamaları Açıklamaları (UEUA) 2 ise, ruhsatlandırma öncesi IT (Bilgi Teknolojisi) bilgisi bileşeni ile ilgili olarak UES 2’nin uygulamaya konmasında muhasebe mesleği eğitim programlarının IFAC üyesi meslek kuruluşları ile diğer eğiticilere rehberlik sağlar. UEUA 2 (Muhasebe Meslek Mensupları için Bilgi Teknolojisi) kapsamında IFAC üyesi meslek kuruluşları ruhsatlandırma öncesi bir muhasebe meslek eğitimi programı IT bileşeni kapsamında ise; mevcut ve gelecek IT ortamı, IT strateji planlaması, IT uzmanları, İşletmenin iş modelleri, süreçleri ve çözümleri üzerine IT’nin etkisi, IT güvenlik yönetimi, IT organizasyonu, IT kaynakları üzerinde performans izleme ve finansal kontrol ve IT ile ilgili riskler ve fırsatlar gibi konuları içermektedir.Bu çalışmada UEUA 2 (Muhasebe Meslek Mensupları için Bilgi Teknolojisi) içeriğindeki IT ile ilgili riskler ve fırsatlar konusu incelenmiştir. TESMER tarafından verilen e-stajyer eğitimi dikkate alındığında UEUA 2 kapsamındaki “IT ile ilgili Riskler ve Fırsatlar” konusuna yönelik farkındalık oluşturabilecek derslerin Bilişim Teknolojileri ve İşletme Bilişim Sistemi, Bilgi Teknolojileri Denetimi, Risk Yönetimi ve Denetimde Bilgi Teknolojilerinin Kullanımı derslerinin olduğu görülmektedir. Meslek mensuplarının ruhsatlandırma öncesi TESMER bünyesinde aldığı dersler ile UEUA 2 kapsamında ruhsatlandırma öncesi IT risk ve fırsat konusu hakkındaki düşüncelerinin değerlendirilerek bilgi teknolojileri konusunda farkındalık düzeylerinin araştırılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmanın örneklemini ise İzmir Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası’na bağlı bilgi teknolojileri alanında orta düzey yeterlilikte meslek mensupları oluşturmaktadır. Meslek mensuplarına “IT Risk ve Fırsat” Konulu yarı yapılandırılmış mülakat tekniği yapılmıştır.İzmir Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler odasına bağlı faaliyet gösteren meslek mensuplarıyla yapılan nitel araştırma bulgularına göre; meslek mensupları bilgi teknolojilerinin taşıdığı risklerin teknik hatalar, planlanmış eylemler ve insan kaynaklı olabileceğini düşünmekle birlikte bulut bilişim gibi sistemlerin veri kayıplarını minimize ettiğini düşünmektedir. Meslek mensuplarının çoğu ise şirketlere yönelik yapılan siber saldırıların veri kayıplarına yol açması sonucu şirketlerin sonunu getirebileceğini düşünmektedir. Bilgi teknolojilerinin sunduğu avantajlara verilen yanıtlar ise zaman, kolaylık, maliyet avantajı ve kontrol olarak sıralanabilir.